Hanzale b. Ebî Amir Amr
b. Sayfî el-Ensârî Gİ-Evsî
(ö. 3/625)
Gasîlu'l-melâîke lakabıyla tanınan sahâbî.
Câhiliye devrinde Râhib diye bilinen babası Amr (Abduamr), önceleri Hanîf dinine mensubken daha sonra azılı bir İslâm düşmanı olmuştu.
Hanzale'nin Hz. Peygamber'in Medine'ye hicretinden sonra müslüman olduğu tahmin edilmektedir. Uhud Gazvesi'nden bir gün önce Ubey b. Selul'un müslüman olan kızı Cemîle ile evlendi. Rasul-u Ekrem'in, Mekke'li muşriklerle savaşmak için Uhud'a gittiğini duyunca boy abdesti almaya fırsat bulamadan İslâm ordusuna katıldı. Savaşta muşrik ordusunun kumandanı Ebu Sufyân ile karşılaştı ve onu atından yere düşürdü. Ebu Sufyân'ın yardım istemesi üzerine İbn Şeub diye bilinen Şeddâd b. Esved, Hanzale'yi mızrağı ile şehid etti.
Bazı kaynaklarda (meselâ bk. İbn Abdulber, 1,381) Hanzale'nin bizzat Ebu Sufyân tarafından öldürüldüğü kaydedilmekteysede birinci görüş ağırlık kazanmaktadır.
Uhud Savaşı'nı Bedir'in intikamını almak için gerçekleştiren Ebu Sufyân. Hanzale'nin öldürülmesini Bedir'de Öldürülen oğlu Hanzale'ye karşılık olarak kabul etti. Muşrikler intikam duygusu ile şehidlerin organlarını kesmeye başlayınca muşrik ordusunu destekleyen Ebû Âmir er-Râhib oğlu Hanzale'nin cesedine eziyet edilmesine engel oldu.
Hanzale'nin naaşım meleklerin yıkadığını Hz. Peygamber'den öğrenen müslümanlar, ona boy abdesti alamadan şehid düştüğü için "gasîlu'l-melâike" (meleklerin yıkadığı kimse) lakabını verdiler. Yezîd b. Muâviye'ye karşı Medine halkının biat ettiği Abdullah, Hanzale'nin Cemîle'den olma oğludur.
Bazı kaynaklarda, Hanzale'nin İslâm düşmanı babasını öldürmek için Hz. Peygamber'den izin istediği, fakat Rasulullah'ın buna musaade etmediği kaydedilmektedir (İbnu'I-Cevzî, I, 608).
BİBLİYOGRAFYA :
İbn İshak. es-Sire, s. 312;Vakıdî, el-Meğâzî, I, 273-274; İbn Hişâm, es-Sfre2, III, 75, 123; İbn Sa'd, ei-Tabakât, II, 43; V, 66, 81; Zubeyri. ffesebu Kureyş, s. 123; İbn Ebû Hatim, el-Cerh ue't-ta'dii, III, 239;Taberî, Tarttı (Ebul-Fazl), II, 521-522; İbn Hibbân, eş-Şikât, I. 228; Hâkim. el-Mustedrek, III, 204; Ebû Nuaym, Hitye, I, 357; tbn Hazm. Ceuâmi'u's-stre, Beyrut 1403/ 1983, s. 127, 134; a.mlf., Cemhete, s. 182,333; Beyhaki. Delâ'ilil'n-nubuve (nşr. Abdulmutî Kalacî), Beyr-ıt 1405/1985, III, 214, 246, 278, 282; İbn Abdülber. el-İstîcâb (Bicâvî). I, 380-382; Suheylî. er-Rauzü'l-ünüf, V, 436-437; Ib-nü'1-Cevzi, Şıfatu'ş-şafoe, I, 608-610; İbnü'l-Esîr, Clsdu'lğâbe {Bennâj. II, 66;Zehebî, Tecrîdi es-mâ'i'ş-şahâbe, Beyrut, ts. (Dâru'l-Ma'rife). I, 142; İbn Kesîr. el-Bidâye, IV, 21; İbn Hacer. et-İşâbe, I, 360-361; a.mlf.. Ta'cîlu'l-menfa'a, Haydarâ-bâd 1324, s. 108; Süyûtî. et-Haşâ'İşu't-kubrâ (nşr M Halîl Herrâs), Kahire 1387/1967, I, 538-539; Şâmî. Subulu'l-hudâ, IV, 314-315; Diyar-bekri. Târihu.'1-hamis, I, 445; Ahmed eş-Şere-bâsî. Yes'eiûneke fi'd-dîn ue'l-hayât, Beyrut 1980,11,462-464

*****************

HZ. HANZALA BİN EBÛ ÂMİR (r.anh)


Hanzala Bedir gazâsında bulundu. O zaman henüz bekârdı. Bedir gazâsından bir müddet sonra Abdullah bin Übey’in kızı Cemîle ile nikâhlandı. Ertesi gün de Uhud’da Kureyş müşrikleriyle çarpışılacaktı.
Hanzala geceyi Medîne’de hanımının yanında geçirmek için Resûlullahtan izin istedi. Peygamberimiz de müsâade buyurdu. Hanımı Cemîle ile o gece beraber kaldı. Cumartesi günü sabahleyin Uhud’a yetişmek için, telâştan gusletmeyi unutup çok acele yola çıktı.
Yola çıkacağı sırada, hanımı Cemîle, orada bulunan kavminden dört kişiyi çağırdı ve Hanzala ile evlendiklerini söyleyip, onları şâhid tuttu. Oradaki dört şâhid sordular:
- Buna ne lüzûm vardı?
Cemîle dedi ki:
- Rü’yâmda semânın açıldığını ve Hanzala içeri girdikten sonra kapandığını gördüm.
Peygamberimiz Uhud’da harp için safları düzeltirken Hanzala yetişti ve Eshâb-ı kirâm arasına karıştı. Hz. Hanzala diğer sahâbîler gibi cansiperane müşriklerin üzerine atıldı. Şehîdlik mertebesine kavuşmak için durmadan savaştı. Daha sonra müşrikler bozuldular, dağılıp kaçmaya başladılar.
Hz. Hanzala, Ebû Süfyân’ın önünü kesti. Üzerine hücûm etti. Ebû Süfyân yere düştü. Korkudan ne yapacağını şaşıran Ebû Süfyân;
- Ey Kureyş, ben Ebu Sufyân’ım! Hanzala beni öldürecek, yetişin, diye sesi çıktığı kadar bağırmaya başladı.
Müşriklerden birçokları Ebu Sufyân’ın sesini işittikleri hâlde, kendi canlarının derdine düştüklerinden hiç aldırış eden olmadı. Fakat Şeddâd bin Esved, Hz. Hanzala’ya arkadan yaklaşıp hâince, sırtından mızrakladı.
Hanzala mukâbele etmek istedi. Fakat îmândan nasîbi olmıyan bu müşrik, ikinci bir darbe daha vurup, Hanzala’yı şehîd etti. Hanzala şehîd olunca, Peygamberimiz buyurdu ki:
- Ben Hanzala’yı meleklerin gökle yer arasında, gümüş bir tepsi içinde, yağmur suyu ile yıkadıklarını gördüm.
Ebû Useyd Sa’îd diyor ki:
“Gidip Hanzala’ya baktım. Başından yağmur suyu akıyordu. Döndüm, bunu Resûlullaha haber verdim. Peygamberimiz hanımına haber gönderip bunun sebebini sordu. O da Uhud’a çıktığı zaman Hanzala’nın cünüb olduğunu bildirdi.”
Hz. Hanzala Uhud’a yetişmek için çok acele edip, yetişememek korkusu kendini kapladığından, acele ile gusletmeyi unutmuştu. Bundan sonra Hanzala’nın adı Gasîl-ül-Melâike=Melekler tarafından yıkanmış kimse diye anıldı. Medîne’de Eshâb-ı kirâmın Evs kabîlesinden olanlar, “Melekler tarafından yıkanan Hanzala bizdendir” diye iftihâr ederlerdi.
Hanzala bi’setten ya’nî Peygamber efendimizin da’vetinden önce de îmân sâhibi olup, Allahın birliğine inanır, putlara tapmazdı. Hanîf dîninde idi. Böylece hanımının rü’yâsı hakîkat olup, Uhud savaşında Hz. Hanzala şehîd oldu. Abdullah isminde bir oğulları oldu. Abdullah bin Hanzala olarak tanınan bu oğlu, Yezîd zamanında şehîd edildi.
(Hayatu's Sahabe)



***************

Hanzala bin Ebi Amir (Radiyallah-u anhu);

Medineli Eshab (r.anhum) ın meşhurlarından şehid ve MELEKLERİN YIKADIKLARI bir zat. İsmi Hanzala bin Ebi Amir bin Safi bin Mâlik olup lakabı Taki ve Gasil-ul Melaike’dır. Medine’de Evs kabilesinden olup, kavminin Eşrafından idi.
Babası Ebû Amir Peygamber Efendimiz (Sallallahu aleyhi ve Sellem) in Medine’ye teşrif etmesi üzerine O’na (s.a.v.) düşman olmuş ve Medine’den ayrılarak, Mekke’ye gitmiş muşriklerle bir olmuştu.
Bundan dolayı Ona FASIK lakabı verilmişti. Annesinin ismi tesbit edilememiştir.
Hanzala (r.a.) bi’setten evvelde iman sahibi olup, Allah’ın birliğine inanır putlara tapmazdı. Hanif dininde idi. Müslüman olmadan evvel inzivaya çekilmiş bir halde, insanlardan uzak devamlı kendi haline ibadetle meşgül olurdu.
Peygamberimiz (Sallallahu aleyhi ve Sellem) in daveti üzerine hemen İMAN ETTİ. Babası ile tam bir cedel (kavga) halı ortaya çıktı. Babası iman etmesini istemiyordu. Hanzala (r.a.) nın doğum tarihi bilinmemekte olup Hicret’in üçüncü (M. 624) yılında Uhud’da şehid oldu.
Hanzala Bedir gazâsında bulundu. O zaman henuz bekardı. Bedir gazâsından bir müddet sonra Abdullah bin Ubey’in kızı ile nikahlandı. Nikahtan bir hafta sonra düğün olacaktı. Ertesi günde Uhud’da kureyş müşrikleriyle çarpışılacaktı.
Hanzala (r.a.) geceyi medine’de hanımının yanında geçirmek için Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) dan izin istedi.
Peygamberimiz (Sallallahu aleyhi ve Sellem) de musaade buyurdu. Medine’ye geldi. Hanımı Cemile (r.anha) ile o gece beraber kaldı. Cumartesi günü sabahlayin Uhud’a yetişmek için çok acele yola çıktı.
Yola çıkacağı sırada, hanımı cemile (r.anha) orada bulunan kavminden dört kişi çağırdı ve Hanzala (r.a.) ile evlendiklerini söyleyip;
Eğer çocuk olursa Hanzala (r.a.) nın olacağını bildirip, onları şahid tuttu.
Oradaki dört şahid;
-“Buna ne lüzüm vardı?” diye sordular.
Cemile (r.anha);
-“Ruyamda sema’nın açıldığını ve Hanzala (r.a.) içeri girdikten sonra kapandığını gördüm.” Dedi.
Ruyası hakikat olup, Uhud şavaşında Hazret-i Hanzala (r.a.) şehid oldu. Abdullah isminde bir oğulları oldu. Abdullah bin Hanzala (r.a.) olarak tanınan bu oğlu, Yezid zamanında şehid edildi.


Okçular tepesinden Uhud savaşının yapıldığı meydan’ın görüntüsü
Hanzala bin Ebi Amir (Radiyallah-u anhu)- 2
Peygamberimiz (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Uhud’da harp için safları düzeltirken Hanzala (r.a.) yetişti ve Eshab-i Kiram (r.anhum) arasına karıştı.
Hazret-i Hanzala (r.a.) bin Ebi Amir (r.a.), diğer Sahabiler gibi can siperane müşriklerin üzerine atıldı. Şehidlik mertebesine kavuşmak için durmadan savaştı. Daha sonra müşrikler bozuldular, dağılıp kaçmaya başladılar.
Hanzala (r.a.), Ebû Sufyan (r.a.) ın (Uhud savaşında Ebû Sufyan daha Müslüman olmamıştı) önünü kesti. Atının bacaklarını kılıcıyla uçurdu. At kuyuğunu iki bacağı arasına sokup, arka ayakları üzerine çökünce Ebu Sufyan (r.a.) yere düştü.
Korkudan ne yapacağını şaşıran Ebû Sufyan (r.a.);
-“Ey Kureyş ben Ebu Sufyan’ım Hanzala beni öldürecek yetişin.” Diye sesi çıktığı kadar bağırmağa başladı.
Müşriklerden bir çokları Ebû Süfyan (r.a.) ın sesini işittikleri halde canlarının derdine düştüklerinden hiç aldırış eden olmadı. Fakat Şeddad bin Esved Hanzala (r.a.) ya arkadan yaklaşıp haince , sırtından mızrakladı.
Hanzala (r.a.) mukbele etmek istedi. Fakat imandan nasibi olmayan bu muşrik ikinci bir darbe daha vurup Hanzla (r.a.) yı şehid etti. 3 (M. 624)
Ebû Süfyan kalkarak kaçtı. Hanzala (r.a.) yı Bedir’de öldürülen oğlu yerine öldürülmüş kabul etti.
Hanzala (r.a.) şehid olunca Peygamberimiz (Sallallahu aleyhi ve Sellem);
-“Ben Hanzala’yı meleklerin GÖKLE YER ARASINDA GÜMÜŞ BİR TEPSİ içinde yağmur suyu ile yıkadıklarını gördüm.” Buyurdu.
Ebû Useyd Said (r.a.) diyor ki;
-“Gidip Hanzala (r.a.) ya baktım. Başından YAĞMUR SUYU AKIYORDU. Döndüm bunu Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) a haber verdim.”
Peygamber Efendimiz (Sallallahu aleyhi ve Sellem) hanımına haber gönderip bunun sebebini sordu.
-“Hanımı da, Uhud’a çıktığı zaman Hanzala (r.a.) nın cünüp olduğunu bildirdi.”
Hanzala (r.a.) Uhud’a yetişmek için çok acele edip yetişmemek korkusu kendini kapladığından acele ile gusl etmeyi unutmuştu.
Babası Ebû Amir muşrikler içinde bulunduğundan Hanzala (r.a.) ya işkence yapılmasına mani oldu.
Çünkü muşiklerin şehid olan sahabilerin burunlarını, kulaklarını ve uzuvlarını kesiyorlardı. Bundan sonra Hanzala (r.a.) nın adı GASİL-UL MELÂİKE (Melekler tarafından yıkanmış kimse) diye anıldı.
Medine’de Eshab-i Kiram (r.anhum) ın Evs kabilesinden olanlar, Hazreç kabilesinden olanlara karşı “Melekler tarafından yıkanan Hanzala (r.a.) bizdendir.” Diye iftihar ediyorlardı.
(İslam âlimleri ansiklopedisi )